भतिजलाई चिठ्ठी

प्रिय भतिज आरोन,
नमस्कार |

छोरोलाई बाऊले नमस्कार? हैरान हुने कुरा गरियो | 'बुढाले दरो पेल्यो यार' भन्ने लाग्यो होला, त्यस्तो होइन | यो नमस्कार नेपालीत्व झल्काउने नमस्कार हो | म चाहन्छु तिमी अमेरिकामा जन्मे पनि नमस्कारको महत्व जान | 'हाई/हेल्लो' आफ्नो ठाउँमा होला, तर नेपालीले नमस्कार गर्न जान्नु पर्छ, त्यो मेरो बुझाई हो | हुन त, अहिले पनि स्काइपमा कुरा गर्दा, तिमीले 'काकु, जी' गरेर गोडामै ढोगे जस्तो गर्दा, मन ढक्क फुलेर आउँछ | मलाई ढोग्ने एउटा छोरो त छ भनेर होइन, अमेरिकामा भएर पनि नेपाली बनेर हुर्किदै छ भनेर | त्यसको लागी तिम्रा बुवा-आमालाई धन्यवाद दिनै पर्छ | विदेशिए पनि पश्चिमाहरुको अनुसरण गरेका छैनन् | जरो नेपालमै गाडिएको छ | विदेशमा फूल्दै होलान् तर नेपाली बनेर | बास्ना 'नेपाल' नै आउँछ |

तिमी फुलेको पनि एक वर्ष पूरा भयो| अब दोश्रो वर्षमा बिस्तारै फक्रदै छौ | जीवनमा एउटा खल्लोपन सधैं रहने भयो | तिमी हुर्केको बढेको, बामे सरेको, पहिलो चोटि उभिएको/हिंडेको र बोलेको यी आँखाबाट ओझेल परे | अझ भनौं, तिमीलाई काखमा लिएर हसाउँदा-हसाउँदै, तिमीले हाँसी-हाँसी मलाई मुत्र-स्नान गराउने त्यो बहुत प्यारो क्षण पनि आकाशको फल आँखा तरी मर भनेझैं हुने भयो | 'डायपर'को जमाना छ भन्लान् अरुले, आफुलाई त्यस्तो स्वाँग पार्न आउँदैन | घरमै हुँदा नि के को डायपर ? जता दिन मन लाग्छ, त्यहीं दिए हुन्छ | पछी यहि सम्झनाले त हसाउँछ | म सानो हुँदा उता सानो बा (शंकर ढकाल बा)ले जजमानकोमा सप्ताह सकेर ल्याउनु भएको दक्षिणाले भरिपूर्ण इस्टकोटको खल्ती भरी 'भततततततत्त' आची गर्दिएछु | बुढाले हाँस्दै सब पैसा पखाल्नु भएछ | अचम्म उहाँले पैसा पखालेकोमा मान्दिन, अचम्म त उहाँको हँसाईमा माने मैले | हो त्यहि हाँसो मैले हास्न पाउँछु भन्ने सपना मात्र भयो | तिमीले त्यो 'अबोध' उमेर अमेरिकामै कटाउने भयौ | तिमीलाई काँधमा बोकेर तिमीले नदेखेको आगनपारीको संसार तिमीलाई देखाउने इच्छा अधुरो भयो |

इच्छा-आकांक्षा सबै यस्तै हुन्, कुनै पूर्ण हुन्छन्, कुनै धुलो पिठो भएर चुर्ण हुन्छन् | अहिले त हामी टेक्नोलोजीको जमानामा छौं, टाढाका मान्छेलाई पनि आँखै अगाडि नाचेको, हाँसेको देख्न सकिन्छ | यत्तिलाई भए पनि धन्यवाद त दिनै पर्छ किनभने चाहेको बेला बोलि सुन्न पाइएकै छ, देख्न सकिएकै छ | तर, म यसमा पनि भिन्न परें | मलाई त्यसले चित्त नै बुझ्दैन, तिमी संग बोल्दा, तिमीलाई जुरुक्क उचालेर म्वाई खान मन लाग्छ | कहिले काहिँ त, मोबाइलको चिसो स्क्रिनमा ओठ जोडिन्छन् | न तिम्रो बास्ना आउँछ, न त तिम्रो कोमल अंगको न्यानोपना नै | मन अझ खिन्न हुन्छ | त्यसैले विदेश बसेका मान्छेसंग म कम नै अन्तरक्रिया गर्छु, किनभने त्यतिले मेरो लोभी मन मान्दै-मान्दैन | नपत्याए विदेशिएका मेरा सम्पूर्ण साथी-भाई, आफन्तहरुलाई सोधे हुन्छ, अपार मायाँ हुँदाहुदै पनि म कति कम बोल्ने गर्छु उनीहरुसंग |

अचेल तिम्रो भान्दाई 'आयाम' यहीं स्कुल पढ्न आउँछ | दिनको २ घण्टा भए पनि मामाघर उक्लिन्छ स्कूल पछी | ख्याल रमाइलो लाग्छ र | उसका बाल सुलभ क्रियाकलापहरु आँखै नझिम्काई हेरी रहुँ लाग्छ | बोलि उस्तै मीठो बोल्छ, हाँस्दा त मानौं एकै चोटि हजार फूल फुले जस्तो | ऊ घर जाने भनेर दङ्ग पर्दै गएपछि सून्य लाग्छ | अनि मनले तिमीलाई झन् खोज्छ | कहिलेकाहिँ उसलाई, 'तिमी घर गए पनि हाम्रो घरमा अर्को भाई आउँछ भनेर जिस्काउँछौं' | अनि ऊ निकै मीठो संग, 'को? त्यहि भुगनको छोरो?' भनेर प्रश्न गर्छ | ऊ घर जान्छ, तर घरमा हुनुपर्ने छोरो परदेशमा कतै नाच्दै छौ होला |दुरुस्त उस्तै हाँस्दै छौ होला | हज्जार फूल फुले जस्तै | तिमी पनि अब घर जाने भनेर हाँस्दै नेपाल आए, कस्तो हुन्थ्यो होला? खुसीले आँखाको बाटो रोझ्थ्यो होला पहिला | कुनै दिन, तिमी बुझ्ने भए पछी यो लेख पढ्लाउ र भन्लाउ 'काका, त दरो रुन्चे हुनु हुँदो रहेछ' | धत् , त्यस्तो चाहिँ नभनी हाल्नु, इज्जतको सवाल छ | बाऊको इज्जत गरेस्, डाँका |

अब केहि समय केहि काल तिमी उतै हुर्किन्छौ, शिक्षा उतै आर्जन गर्छौ | तिमीलाई काकाको आशिर्बाद छ | जे गर्छौ त्यस्मा तिमी अब्बल हुनेछौ यसमा रत्तिभर शंका छैन | किनभने तिमी हरेक कुराले निपुण आमा (मेरी भाउजु)को कोखबाट जन्मेका हौ र तिम्रो बाऊ (मेरो दाजु) आदर्शले भरिपूर्ण एउटा जिम्मेवार मान्छे हो | असल माता-पिताको छोरा हौ तिमी | तिम्रो बाऊ प्रति मलाई आफुँ भन्दा बढी विश्वास छ, र तिमीलाई सहि बाटो उसले डोहोराउँछ भन्नेमा म विश्वस्त छु | तिमी त हामी (तिम्रो बाऊ र तिम्रो काका) भन्दा भाग्यमानी छौ | किनभने तिमीसँग आदर्शको चुचुरो, ज्ञानको भण्डार - 'हजुरबुवा' हुनुहुन्छ | हामी दाजुभाईले हजुरबुवाको माया के हो अनुभव गर्न पाएनौं | तर हजुरआमाको मायाले हजुरबुवाको कमिको महसुस सधैं भने भएन | अर्को रमाइलो कुरो, तिमीसंग तिम्रो काका बाऊ छ , याने म छु म | हाम्रो त काका नै थिएनन्, तिम्रो हजुरबाउ एक्लो छोरो हुनुन्थ्यो | त्यसैले तिमी भाग्यमानी छौ | तर तिमीले चाहिँ अर्को एउटा भाई/बहिनी पाउनु भनेर जिद्दी गर्देउ है | दाजुभाई-दिदीबहिनी भएको घर मज्जा आउँछ | तिमी नेपाल आउ अनि म सुनाउँछु, तिम्रा फुपुहरुको, बाऊ अनि काकाको उपद्रव | पेट मिची मिची हाँस्नेछौ |

तिमी नेपाली भएर फुल्नेछौ भनेर म ढुक्क छु | तिमीले स्कूलमा अमेरिकाको इतिहाँस पढ्लाउ, नेपाली समृद्ध इतिहाँस अनुभव गर्न तिमी नेपाल आउनु | अमेरिकी युद्ध पढ्लाउ उता, यता शान्तिका प्रतिक बुद्ध हेर्न आउनु | उता अमेरिकी गाथा, यता संसारको अग्लो शिखर सगरमाथा | उता याप्पलको सिरी, यता जंगलमा झ्याउँ-झ्याउँ गर्ने झ्याउँकिरी | यस्तै भिन्नता बिचको तिमी समानता आखिर नेपालको पुत्र हौ | तिमी नेपाललाई माया गर्नु, नेपाल सम्झेर आउनु, परिवार सम्झेर आउनु, काकाबाऊ सम्झेर आउनु | बाबु तिमीले यहाँ, मन भरिको न्यानो मायाँ र बाल कृष्ण समले भने जस्तै हिमशैलको मधुरो मीठो चिसो चुम्बन एकै चोटी महसुस गर्नेछौ |

उही तिम्रो माया गर्ने
काका /काकु/सानो बाऊ / बाऊ/अंकल/कान्छा बा (जे भने नि उही हो)
भाष्कर

आमा

आज तेश्रो दिन भो ऊ बाउ बनेको | खुसीको त मानौं कुनै सिमाना नै छैन | छर-छिमेक, इस्ट-मित्र, आदि सबको बधाई पाउँदा त झन् उसको छाती ढक्क फुलेको छ | मन चंगा छ | कति ठाउँमा त उसले लड्डु बाँडी सक्यो पनि | तल्ला घरे काकाले 'छोरो कि छोरी?' भनेर सोध्दा, उसले चौडा मुस्कानमा साथ 'छोरा' भन्दा काकाले दुख्ने गरी धाप मारे दिवेशलाई | लड्डु पनि दुइटा मागेरै खाए | 'छोरी भन्दा छोरा नै ठिक' भनेर काकाले भन्दा दिवेशलाई काकाको सोचाई प्रति दया लाग्यो तर प्रतिउत्तर केहि दिएन | मुस्कायो मात्रै | आज उसलाई कसैसँग बहस गर्नु छैन | नत्र भनी दिन्थ्यो कि उसलाई पहिलो सन्तानको रूपमा छोरीको इच्छा थियो | त्यो त, उसकी पत्नीले छोरा पाउने रहर गरेपछी, ऊ पनि राजी भएको थियो |
दिवेश  सम्झन्छ उसकी पत्नीसंगको कुरा |
'पहिलो सन्तान छोरा कि छोरी?' मैनाले लजाएर सोधेकी थिई |
'पहिलो सन्तान त छोरी नै हुन पर्छ,'  उसले भनेको थियो |
'नाइँ, छोरा नै हुन पर्छ | हाम्रो एक छोरा एक छोरीको सपना छ | पहिले छोरा नै भए ढुक्क हुन्छ | चाडै हुर्कन्छ, जिम्मेवार नि चाडै बन्छ |' मैना भन्दै गई|
'अनि पछी उसकी बहिनी आउँछे | अहिले काल-बेला यस्तो छ, दाजुको माया, आड अनि सुरक्षा पाउँछे छोरीले पनि | म घरकी जेठी छोरी भएर मलाई अहिले सम्म नि मेरो दाजु भए हुने जस्तो लाग्छ |' केही गम्भीर हुँदै उसले तर्क गर्छे |
'अर्काको दाजुले बहिनीलाई गरेको मायाँ देखेर नि मन कटक्क हुन्छ | नाइँ बा, म त मेरो छोरीलाई त्यस्तो हुन दिन्न |' उसको मन अमिलो हुन्छ |
'तिम्रो भाई छ, त्यो देखेर नि त अरुले तिम्रो इर्स्या गर्दा हुन् नि त्यो त', दिवेश ले मुस्काएर भनेको थियो |
'नगरेर भो त? त्यत्ति प्यारो भाई छ मेरो | आफ्नै छोरोझैं लाग्छ मलाई ऊ | ठूलो भैसक्यो, त्यै पनि काखैमा लिएर म्वाई खाइ रहुँ जस्तो छ |' ऊ भावनामा डुब्दै थिई | 'काले मोरो! अहिले छि:छि गर्छ, पहिला मैले माया नगरी हुन्नथ्यो | छोरीको जात नि कस्तो, त्यस्तो प्यारो भाईलाई छोडेर पराईको घर आउन पर्ने |' उसको हँसिलो मुहारमा साँझ पर्दै गयो |
'म पनि त तिमीलाई कत्ति माया... ' ऊ आफ्नी प्यारीलाई फकाउन खोज्दै थियो, मैनाले बिचैमा काटी | 'मलाई त्यहि भएर छोरी होइन छोरा चाहिन्छ पहिले | छोरी पहिला जन्मी भने बिहे पनि चाँडै हुन्छ उसको | घर शून्य हुन्छ | छोरा पहिला भयो भने छोराको बिहे हुन्छ, परिवार बढ्छ अनि त्यसपछी छोरीको बिहे गर्न पो स्वाद | बुहारीलाई हेरेर भए नि चित्त बुझाउन त हुन्छ |'
मैनाको कुरा नि उसलाई सहि लाग्यो | आफुलाई छोरी चाहिए पनि, उसकी प्रियसीको छोरो पाउने रहरमा कुनै लैंगिक भेदभाव थिएन | ऊ त छोरीकै हितमा बोल्दै थिई | छोरीसँग लामो समय बिताउने कुरा गर्दै थिई | यो कुरा दिवेशलाई पनि मन परेको थियो |
'तर तिमीलाई लाग्दैन छोरी पहिले जन्मी भने ऊ आत्मनिर्भर हुन सिक्छे, आफैँ लड्न र आफ्नो सुरक्षा गर्न सिक्छे | ऊ कसैमा भर नपर्ने हुन्छे, होइन?' दिवेश ले जानी-जानी मैनाको कुरामा अहिले नै हो मा हो मिलाउन खोजेन |
'त्यो त ऊ जसरि नि हुन्छे | हो दाजुको आड पाउछे तर ऊ कमजोर हुन्छे भनेको होइन |' मैना हाँसी | 'दाजु भए दाजुसँग लाडिन्छे, जिस्किन्छे, अझ बढी माया पाउँछे पो भनेको त |'
'त्यो त हो, मलाई नि लाग्छ मेरी बहिनी भएकी भए म कत्ति माया गर्थें होला उसलाई भनेर |' अब दिवेश  घोरियो |
'ल त्यसो भए पहिला छोरा अनि छोरी है त?' मैनाको मुहारमा फेरी घाम उदायो |
'हुन्छ हाम्रो इच्छा त्यहि भो | अब भगवानको मर्जी  |' दिवेश  नि मख्ख पर्दै मैनालाई अँगालोमा बेर्यो | मैना लाजले भुतुक्क हुँदै मनमनै इश्वरलाई ढोग्दी भई |
साह्रै प्रसन्न मुद्रामा दिवेश  घर पुग्यो | मैना छोरोलाई स्तनपान गराउंदै थिई, एकोहोरो त्यो बालकको मुहार हेर्दै | त्यो बालकले उसको छाती चुस्दा, त्यो दुखाई अब दुखाई होइन, उसलाई त्यो प्रिय भएको थियो अनि आनन्दमा परिणत भएको थियो| छोराका  कोमल अंगहरु मैनालाई फूलका पत्र भन्दा नि नरम अनि सुन्दर लाग्न थाले  | काखमा टुपुक्क भएको त्यो शरीर उसलाई शरीर नभई आफ्नै मुटु सम्झन्थी | त्यो बालकले लामो श्वास लिँदा, शान्तसँग छाती उठ्दा र बस्दा मैनालाई यति आनन्द आउँथ्यो कि उसले त्यो स्वर्गीय सागरमा कति डुबुल्की मारी उसैलाई हेक्का छैन | ठीक त्यसै बखत दिवेश  घर पुग्यो | अनि त्यो सबै ऊ नियाली रह्यो | आज उसका हरेक सपना पूरा भएका छन्, ठीक उसकै अगाडि | ऊ पनि मग्न भएर त्यो आनन्दको सागरमा डुबी रह्यो |
'के हेरेको त्यसरी?', मैनाले लाजको पोको बिस्तारै फुकाउँदै सोधी | त्यस बखत उसले किन सरमको ओढ्ने ओढी, उसैलाई थाहा भएन |
'थाहा छ मैना, जब मैले तिमीलाई पहिलो चोटि देखेँ तब तिमी जस्तो सुन्दर कोहि लागेन | तिमीमा बालापन थियो, हँसिली थियौ, चुलबुले थियौ | तिमीसंग प्रित बस्नु कुनै आश्चर्यको कुरा थिएन | बिस्तारै तिमी फक्रदै गयौ, अझ सुन्दर हुँदै |' दिवेश  गम्भीर हुँदै गयो | 'समयको चक्र घुम्दै जाँदा तिमी परिपक्क भएको हेरें, तिमी चन्चले केटीबाट एउटा जिम्मेवार युवती भएको पनि मैले देखेँ | तिमी जति बद्लिन्थ्यौ उति सुन्दर हुन्थ्यौ |'
दिवेशले यसो भनि रहंदा मैनाको मुटु ढुकढुक गर्दैथ्यो | आज ऊ किन यो सब भन्दैछ ऊ अनभिज्ञ छे | तर ऊ दिवेश लाई रोक्न नि चाहन्न किनभने उसका वाणी आकाशबाट पुष्पवर्षा भएझैं रोमान्चित गराउने खालको छ | उसलाई सुनी रहुँ लागेको छ | दिवेश  आज उसलाई बिशेष आकर्षक लागेको पनि छ किनभने दिवेशको आँखाको गहिराईमा उसले अविरल माया नै माया देखेकी छ | केवल उसको लागी |
'हाम्रो बिहेको दिन जब मैले तिमीलाई दुलही भएर मेरो नजिक आउँदै गर्दा नियाँले, लाग्यो यो संसारमा तिमी जति राम्री न कोहि थियो न कोहि हुनेछ | त्यसपछीका दिनमा मैले तिमीलाई हरेक दिन अनेक रूप, रंग अनि अवतारमा देखेँ | हरेक चोटी तिमीले मलाई चोर्यौ | कयौं चोटि म तिमीमा लीन भएँ र तिमीमा हराएँ | तर तिम्रो सुन्दरता कहिले नि हराएन |' दिवेश ले यति भन्दा मैनाको गह भरिएर आयो | आज उसका खुसीका लहर उर्लिएर आएको छ, कुनै बाँधले छेक्न नसक्ने गरी | मनको कुना देखि खुसी सोहोरिएर मैनाको दुई आँखामा आएर ढिल्पिल-ढिल्पिल गर्न लागे |
'तर मैना..', दिवेश  बोल्दै गयो | 'त्यो सबै खुसीका पलहरु केहि होइन रहेछन् | संसारको सबै भन्दा खुसीको क्षण ती कुनै होइन रहेछन् |'  मैना थोरै झस्की |
'प्रिय मैना, संसारको सबै भन्दा खुसीको क्षण र सबै भन्दा राम्रो दृश्य - 'आमा'', यति भनेर दिवेश  मुस्कुरायो |
खुसीले हरेक बाँध तोड्यो | मैनाको आँखामा बाट खुसी बडा-बडा ढिका बनेर उर्लिदै बग्न थाले |

 

Pic courtesy: www.stjosephschoolaquem.net